Zabytkowy ołtarz w kościele w Ugoszczy odzyskuje swój blask

Piękny, zabytkowy i wartościowy. Prawdziwa późnorenesansowa i jedyna w swoim rodzaju perełka diecezji drohiczyńskiej, Mazowsza i Polski. Zabytkowy ołtarz w kościele pw. św. Antoniego Padewskiego odzyskuje swój blask. Mało kto wie, że taki zabytek znajduje się w naszym powiecie, a dokładnie w gminie Miedzna, w kościele, w Ugoszczy. A ma on niezwykłą i ciekawą historię.

Na szczęście nie zostanie ona zapomniana. Dzięki dotacji Wojewódzkiego Urzędu Konserwatora Zabytków w Warszawie oraz środkom z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków „Polski Ład” drugie życie otrzymał zabytkowy ołtarz z 1640 roku.
– Ten późnorenesansowy ołtarz jest określany w swojej specyfice jako manierystyczny – mówi proboszcz parafii w Ugoszczy ks. Antoni Gaładyk.
– Został on wpisany do rejestru zabytków jeszcze za czasów PRL-u, a dokładnie w 1967 roku. Ówcześni konserwatorzy na podstawie badań i oceny, wyznaczyli datę powstania ołtarza na rok około 1640. Jeden to jeden z dwóch, najstarszych w diecezji drohiczyńskiej ołtarzy, a w rejonie Mazowsza, na pewno jeden z nielicznych z tego wieku. Ma na swoim koncie cztery wieki istnienia. Unikat – podkreśla proboszcz.

Za ołtarz główny w Ugoszczy służy teraz duża figura Jezusa Chrystusa przymocowana do ściany prezbiterium. Jak zaznacza proboszcz z Ugoszczy, do tej pory pełnił on rolę ołtarza tymczasowego, prowizorycznego.

Oprócz znajdującego się pod ołtarzem tabernakulum żadnych ozdób, oprócz fresków, nie ma. Zmianę dotychczasowego ołtarza na „prawdziwy” ołtarz umożliwiły środki z Polskiego Ładu, bowiem historia zabytku jest po prostu piękna i w końcu została doceniona.
–  Materiały archiwalne mówią, że ołtarz przyszedł do Ugoszczy z parafii w Stoczku. Tam ołtarz znajdował się w starym, drewnianym kościele, a po budowie nowego, murowanego, parafia w Stoczku postanowiła nam go oddać. Parafia w Ugoszczy powstała w 1923 roku, a obecny kościół murowany został zbudowany w stanie surowym i poświęcony w 1931 roku. I stopniowo kościół ten zaczął być wyposażany. Wtedy jednak były biedne czasy, które pogorszyła jeszcze wojna, to nic nie było. Dlatego parafia w Stoczku, po skończeniu wojny, oddała nam ołtarz, żeby u nich nie niszczał. Nie oddali nam jednak centralnego obrazu ze środka ołtarza, a jest nim obraz Trójcy Świętej malowany na desce. Ten zabytkowy i oryginalny obraz Stoczek zostawił sobie na pamiątkę swojej historii. I znajduje się on w nowym kościele, w jego centrum. Parafia w Stoczku liczy już 500 lat. Obraz ten został więc niedługo po utworzeniu parafii wykonany i wstawiony do pierwszych ołtarzy, w drewnianych kościołach. I dlatego stanowi ciągłość historii Stoczka. Nikt o to nie ma pretensji, że został w Stoczku. Co do nas, jak wszystko na to wskazuje, to ołtarz ze Stoczka, był u nas ołtarzem głównym od 1945 roku do 1947 roku. W tym roku ówczesny proboszcz Antoni Abramowicz zorganizował budowę nowego ołtarza ku czci świętego Antoniego Padewskiego. Rzemieślnicy z Prostyni wykonali ołtarz i został on usytuowany w ołtarzu głównym. Gdy tak się stało, ołtarz przywieziony ze Stoczka został przesunięty do lewej nawy bocznej, we wnęce kaplicy, skąd był mało widoczny. I stał tam do dnia dzisiejszego. Ołtarz z obrazem świętego Antoniego był ołtarzem głównym do czasów księdza Jana Terleckiego, który był na parafii od końca lat 70. do roku 1990. To on wybudował właśnie prowizoryczny ołtarz z wykorzystaniem pojedynczych i skromnych elementów – opowiada proboszcz parafii w Ugoszczy.

Przez długie lata oba, drewniane ołtarze stały w nawach bocznych, naprzeciw siebie. To się jednak zmieni, bowiem decyzją kurii, zabytkowy ołtarz, wróci na swoje, zasłużone miejsce i stanie się ponownie ołtarzem głównym. W miejsce, w którym ołtarz stał niemal od 80 lat, przeniesiona zostanie natomiast figura Jezusa Chrystusa.

Ołtarz nie pozostanie jednak „pusty”. W jego wnęce pojawi się obraz Trójcy Świętej. Będzie to rekonstrukcja oryginalnego obrazu ze Stoczka, ale wykonana z innego, XVII-wiecznego modelu. Zabytkowy ołtarz nabiera nowego wyglądu nie tylko ze względu na uzupełnione braki i odświeżone ramy, ale również z uwagi na odzyskane, autentyczne części ołtarza, które wraz z upływem czasu zniszczyły się i całkiem zaginęły. Ołtarz będzie więc odzwierciedleniem pierworodnej konstrukcji, którą mogli podziwiać wierni już w XVII wieku.    

Przewidywany termin zakończenia prac konserwatorskich i restauratorskich przewidywany jest na drugą połowę 2025 roku. Prace te trwają od 2022 roku. Pierwsze trzy etapy konserwacji były finansowane z dotacji Wojewódzkiego Urzędu Konserwatora Zabytków w Warszawie. Obecny, kończący się powoli etap IV oraz poprzedzający go etap III (tylko w części) były finansowane ze środków Rządowego Programu Odbudowy Zabytków „Polski Ład”. Na prace te gmina Miedzna pozyskała dofinansowanie w kwocie 294 tys. zł, 6 tys. zł wynosił wkład własny samorządu.

Wizualizacja ołtarza zabytkowego po zakończeniu prac, czyli po całkowitym odnowieniu, rekonstrukcji i złożeniu: