Uroczystości odbyły się w czwartek, 19 stycznia, w Centrum Dialogu Kultur w Węgrowie. W spotkaniu wzięli udział: kombatanci – Zofia Wangrat, major Bogdan Ilczuk, Kazimierz Dobrenko, parlamentarzyści – senator Maria Koc, poseł Kamila Gasiuk-Pichowicz, poseł Maciej Górski, poseł Daniel Milewski, reprezentująca Ministra Edukacji Narodowej i Mazowiecki Wicekurator Oświaty Dorota Skrzypek, kierownik delegatury MUW w Siedlcach Anna Kaszuba, członek Zarządu Województwa Mazowieckiego Elżbieta Lanc, przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, instytucji centralnych i spółek skarbu państwa, duchowni, Zarząd Rady Powiatu Węgrowskiego, radni powiatowi, przedstawiciele samorządów wszystkich szczebli: starostowie, wójtowie, burmistrzowie, radni z powiatów sąsiednich, dyrektorzy jednostek organizacyjnych oraz instytucji, historycy, regionaliści, a także samorządy uczniowskie z terenu powiatu węgrowskiego wraz z opiekunami.
Zebranych gości przywitała starostwa powiatu węgrowskiego Ewa Besztak
.– W historii Polski są zdarzenia, o których zapomnieć nie wolno. Wydarzenia, które miały wpływ na kolejne lata naszej historii, mają wpływ na naszą tożsamość, postawę i naszą przyszłość. Powstanie styczniowe jest jednym z tych wydarzeń, o których powinniśmy wiedzieć jak najwięcej, bo w naszym powiecie praktycznie nie ma miejsca, gdzie nie byłoby śladu powstania styczniowego – dodała starosta.
Prace nad przygotowaniem do obchodów rozpoczęły się znacznie wcześniej niż w 2023 roku. Od sierpnia 2022 roku odbywały się spotkania Komitetu Organizacyjnego do spraw obchodów 160. rocznicy powstania styczniowego. Rezultatem wspólnych działań lokalnych samorządów, instytucji kultury, placówek oświatowych, historyków i pasjonatów było powstanie „Kalendarza wydarzeń obchodów 160. rocznicy Powstania Styczniowego”, które w tym roku będą realizowane na terenie całego powiatu. Wydrukowane egzemplarze kalendarza trafiły do rąk uczestników uroczystości. Pani starosta podkreśliła też, że choć dokument zawiera blisko 50 różnych wydarzeń, ma charakter otwarty i na pewno pojawią się kolejne inicjatywy, które na bieżąco będą zamieszczane na stronie starostwa powiatowego.
Kolejnym punktem uroczystości było wręczenie odznaczeń nadanych przez szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka. Medalem Pro Bono Poloniae zostali uhonorowani: podporucznik Wojska Polskiego, łączniczka, sanitariuszka w czasie II wojny światowej, a także działaczka Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Zofia Wangrat oraz prezes oddziału Związku Sybiraków w Sokołowie Podlaskim i w Węgrowie Kazimierz Dobrenko (wywieziony jako mały chłopiec z Grodna do Kazachstanu, skazany na mróz i brak jedzenia, na szczęście udało mu się powrócić do Polski, by od tego czasu dawać świadectwo miłości i przywiązania do ojczyzny). Medalem Pro Bono Poloniae już wcześniej został odznaczony major Bogdan Ilczuk – oficer Wojska Polskiego, współpracownik Armii Krajowej, później działacz w podziemiu antykomunistycznym, więziony jako młody chłopak w katowni ubeckiej w Węgrowie, przy ul. Kościelnej, następnie w Warszawie, a potem w Jaworznie. W podziękowaniu za świadectwo przywiązania i wielką miłość do ojczyzny mjr Bogdan Ilczuk podczas uroczystej sesji otrzymał specjalny dyplom z podziękowaniami.
Najważniejsze inicjatywy historyczne zaplanowane w „Kalendarium wydarzeń obchodów 160. rocznicy powstania styczniowego” omówił krótko prezes LOT „Wielki Gościniec Litewski” i jednocześnie zapalony historyk Roman Postek. Podczas wystąpienia zaprezentował także stworzoną przez siebie mapę miejsc, gdzie odbywały się często nieznane do tej pory potyczki powstańcze. Przybliżył on ponadto jedno z pierwszych wydarzeń, które rozsławiło patriotów wałczących z carską tyranią w oczach Europy, a którym były słynne „Polskie Termopile” – czyli wielka bitwa stoczona 3 lutego 1863 r. pod Węgrowem pod dowództwem Jana Matlińskiego i Władysława Jabłonowskiego. Roman Postek przypomniał również rolę, jaką odegrali w powstaniu tacy bohaterowie jak: gen. Stanisław Brzóska, Władysław Rawicz, Ignacy Mystkowski, Ludwik Lutyński, czy żołnierz Lutyńskiego – Feliks Bartczuk, ostatni żyjący weteran, który mieszkał i zmarł w 1946 r. w Kosowie Lackim. Oprócz zdjęć porównawczych przedstawiających wyposażenie i uzbrojenie żołnierzy wojska carskiego i polskich powstańców, pan Roman Postek opisał historię pomnika-mogiły, wzniesionego na prochach bohaterskich kosynierów poległych w bitwie pod Węgrowem.
Po uroczystym przyjęciu przez Radę Powiatu Węgrowskiego uchwały w sprawie ustanowienia roku 2023 rokiem upamiętnienia 160. rocznicy powstania styczniowego, głos zabrali goście.
– Powstanie styczniowe było największym zrywem niepodległościowym, brała w nim udział największa liczba Polaków, było też powstanie największe pod względem terytorialnym – podkreśliła na początku senator Maria Koc.– Wolna i niepodległa ojczyzna jest gwarantem osobistej wolności dla każdego z nas. Stanęli do walki chociaż wiedzieli, że będą walczyć z największym imperium na świecie – carską Rosją. Po powstaniu styczniowym w narodzie polskim powstała głęboka żałoba. Pod względem militarnym powstanie upadło, ale duch zwyciężył. I ten duch niósł kolejne pokolenia do zwycięstwa w 1918 roku, a później motywował do walki w 1939 roku, do walki w czasie II wojny światowej i w podziemiu antykomunistycznym. Powstanie styczniowe odbiło się również szerokim echem w całej Europie i na świecie, bo było potężną manifestacją woli posiadania przez Polaków wolnego państwa – dodała senator Koc.
O wielkim męstwie powstańców mówiła także poseł Kamila Gasiuk-Pichowicz. Pani poseł odniosła się również do obecnej sytuacji politycznej w Ukrainie i nierównej walki z rosyjskim agresorem, który używa tej samej retoryki co dawniej carska Rosja. Podkreśliła, jak ważna rolę odgrywa w świecie przyjaźń z innymi państwami i serce okazywane ofiarom wojny. Poruszające słowa manifestu wzywającego do walki z 22 stycznia 1863 roku odczytał poseł Daniel Milewski.
– Tekst ten był tekstem przekleństwa, które się sprawdziło. Historia jest nauczycielką życia, my dzisiaj wspominając wydarzenia z powstania styczniowego dobrze czynimy, że zestawiamy je z tym, co wydarzyło się już w przeszłości i wydarza w naszym życiu. Z myślą o przyszłości musimy pamiętać o przeszłości, ale historię kształtujemy tylko w chwili obecnej. Kiedy mówimy o sojuszach istotne jest to, by nie pomylić przyjaciela z wrogiem, ponieważ jak wspominamy rok 1963, 1920, 1939 i straszliwe lata po roku 1945 znajdziemy w nich wiele przykładów jak wroga pomylono z przyjacielem – dobitnie zakończył poseł Milewski.
Następnie zaprezentowano dwie monety kolekcjonerskie (złotą – o nominale 200 zł i srebrną o nominale 20 zł), które wyemitowane zostały z okazji 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Prezentacji dokonała dyrektor Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego w Warszawie Ewa Waszkiewicz. Na rewersie srebrnej monety umieszczony został fragment rysunku Walerego Eljasza-Radzikowskiego „Patrol powstańczy z 1863 r.” przedstawiający grupę polskich powstańców. Z lewej strony widnieje pieczęć Rządu Narodowego z ukoronowanym trójdzielnym herbem z Orłem, Pogonią i Michałem Archaniołem. Wokół herbu biegnie napis RZĄD NARODOWY RÓWNOŚĆ WOLNOŚĆ NIEPODLEGŁOŚĆ. Na awersie tej monety zostały odwzorowane: stylizowany sztandar oraz broń (kosy, szabla, karabin) z okresu powstania styczniowego. Na rewersie złotej monety, w centralnej części, widnieje panoplium z elementami uzbrojenia i sztandarami oraz trójdzielnym herbem powstańczym z ukoronowanym Orłem Białym, litewską Pogonią oraz Michałem Archaniołem, symbolem Rusi. Przedstawiony wizerunek jest fragmentem sztandaru z okresu Powstania Styczniowego (wizerunek z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie). Na awersie Orzeł.
Monety otrzymali: major Bogdan Ilczuk, senator Maria Koc, samorządowcy z terenu powiatu węgrowskiego: starosta powiatu węgrowskiego Ewa Besztak, burmistrz Węgrowa Paweł Marchela, burmistrz Łochowa Robert Gołaszewski, wójt gminy Grębków Bogdan Doliński, wójt gminy Liw Bogusław Szymański, wójt gminy Miedzna Tadeusz Okulus, wójt gminy Stoczek Zbigniew Kłusek, wójt gminy Wierzbno Emil Wąsowski, wójt gminy Sadowne Waldemar Cyran, wójt gminy Korytnica Stanisław Komudziński, a także: proboszcz parafii św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy ks. Romuald Kosk, wieloletni komendant hufca oraz popularyzatorka wiedzy historycznej Wanda Kosińska, kierownik Działu Projektów Kulturalnych w Muzeum Historii Polski Wojciech Kalwat, dyrektor Archiwum Uczelnianego Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach dr Rafał Dmowski, historyk-regionalista, autor wielu publikacji, były dyrektor Muzeum Zbrojowni na Zamku w Liwie Roman Postek, historyk z Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk Bogusław Niemirka, fundator pomnika w Świdnie (gm. Wierzbno) dr hab. brygadier Adam Krasuski, radny rady powiatu i inicjator działań upamiętniających obchody powstania Łukasz Komorowski, dyrektor MiGOK w Łochowie i członek Zarządu Powiatu Artur Lis, dyrektor CDK w Węgrowie Marek Sobisz, prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Węgrowskiej Agnieszka Zarzycka, młodzież szkolna biorąca aktywny udział w tworzeniu grup rekonstrukcyjnych (moneta przekazana na ręce dyrektora ZSP im. Jana Kochanowskiego w Węgrowie – Jacka Nowotniaka) oraz druhny i druhowie ZHP Hufiec ZHP „Doliny Liwca” im. hm. Edmunda Zarzyckiego im. J. D. Krasińskiego w Węgrowie.
Po wręczeniu pamiątkowych monet, przyszedł czas na prezentację okolicznościowej kartki pocztowej, która została wydana z okazji „160. rocznicy bitwy pod Węgrowem”. Znacznie i symbolikę kartki omówił prezes Poczty Polskiej Krzysztof Falkowski. W prawym górnym rogu nadrukowano znak opłaty pocztowej, na którym umieszczono zdjęcie mogiły powstańców styczniowych, poległych w bitwie pod Węgrowem. Po lewej stronie umieszczono akwarelę Maksymiliana Oborskiego „Janko Sokół”. Część ilustracyjna to anonimowa litografia wiedeńska „Bitwy pod Węgrowem”. Odsłonięcia powiększonej kartki pocztowej dokonali: senator Maria Koc, prezes Poczty Polskiej Krzysztof Falkowski, starosta powiatu węgrowskiego Ewa Besztak oraz przewodniczący Rady Powiatu Węgrowskiego Leszek Redosz.
Ostatnim punktem programu czwartkowych uroczystości była etiuda filmowa w wykonaniu młodzieży z I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza w Węgrowie pt. „Węgrowskie Termopile 1863”.
0
0
0
0
0
0
